معرفی دستگاه همزن گز و طرز کار آن

فرایند تهیه گز که یکی از شیرینی‌های خوشمزه و پرطرفدار میان ایرانی‌هاست، مراحل مختلفی دارد اما این شیرینی به طور کلی، از مخلوط چند ماده از جمله آب، شکر، گلوکز و سفیده تخم‌مرغ ساخته می‌شود. در قدیم، هم زدن و مخلوط نمودن این مواد با دست انجام می‌شده اما امروزه دستگاه‌های خودکار وارد بازار شده‌اند و از همین رو، تهیه گز توسط همزن ماشینی صورت می‌گیرد.دستگاه همزن گز، وسیله‌ای برای هم زدن و تولید گز در ایران است. با این مقاله همراه باشید تا با جزئیات و طرز کار این دستگاه، بیشتر آشنا شویم.

ساختار دستگاه همزن گز

همزن گز دارای یک موتور داخلی است که توسط باکس کنترلی که روی بدنه تعبیه شده، روشن می‌شود و دستگاه شروع به کار می‌کند. یک دیگ بزرگ در قسمت رویی همزن قرار دارد که مواد اولیه گز برای مخلوط شدن، داخل آن ریخته می‌شود. این دیگ که جنس آن استیل، آلومینیوم و گاها مسی است، پاتیل نام دارد. پاتیل‌ها اغلب دوجداره هستند زیرا وقتی بخار بین دو لایه در جریان باشد، دما را به داخل دیگ منتقل می‌کند و از به هدر رفتن انرژی جلوگیری می‌شود. پاتیل‌های سه جداره نیز در برخی از کارگاه‌ها استفاده می‌شوند که مشخصا در مصرف بهینه انرژی، نقش موثری ایفا می‌کنند.

داخل پاتیل، یک میله به قطر آن وجود دارد که با پیچ و مهره به دیواره داخلی بسته شده است. این میله نقش پایه و تکیه‌گاه را برای یک پاروی دو سر ایفا می‌کند. پارو از دو تیغه پهن تشکیل شده که با چرخش متوالی در داخل دیگ، وظیفه هم زدن گز را برعهده دارد. پس از راه‌اندازی دستگاه، تیغه‌ها مدام می‌چرخند و خمیر گز را به اصطلاح می‌رسانند.

جنس یکی از تیغه‌ها استیل و دیگری پی‌وی‌سی است و اگر خارج از این حالت باشد، دستگاه استاندارد نیست.

داخل حفره موجود در دیواره بدنه (جنس استیل)، یک مشعل قرار می‌دهند تا به دیگ حرارت بدهد. یک محافظ شعله یا همان شعله‌پخش‌کن نیز از برخورد مستقیم حرارت به پاتیل جلوگیری کرده و آن را به طور یکدست پخش می‌نماید.

وزن کلی دستگاه حدودا ۲۵۰ کیلوگرم و ظرفیت دیگ، بسته به نوع و اندازه آن، ۸۰-۴۰ کیلوگرم است. این وسیله در ابعاد مختلف تولید می‌شود؛ ۸۰×۱۵۰، ۱۰۰×۱۸۰ که ابعاد دیگر که در صورت سفارش، قابل اجرا خواهند بود. قدرت موتور آن نیز تا ۴۰۰ کیلووات یا بیشتر است.

دستگاه همزن گز حین کار، سر و صدای زیادی تولید نمی‌کند.

طرز کار دستگاه همزن گز

همزن گز مثل اتومبیل دنده‌ای، دارای یک اهرم است که همانند دنده عمل می‌کند؛ به این صورت که هر دنده برای سرعت خاصی از دور همزن است. طرز کار با این دستگاه به‌صورت زیر است:

• برای آهسته‌ترین سرعت باید همزن را روی دنده یک قرار داد؛ بنابراین، پس از فشردن دکمه راه‌اندازی، دستگاه روشن می‌شود و تیغه‌ها با سرعت متوسط شروع به چرخیدن می‌کنند.
• برای افزایش سرعت، باید دستگاه را روی دنده دو قرار دهیم؛ به این صورت که ابتدا آن را خاموش نموده، سپس اهرم را به چپ کشیده و مجددا روشن می‌کنیم. اکنون همزن با سرعت بیشتری به حرکت درمی‌آید.
• برای برگشت به دنده یک، مجددا دستگاه را خاموش کرده، فشاری به اهرم وارد می‌کنیم، سپس آن را به راست می‌کشیم. پس از روشن نمودن، همزن با سرعت اولیه شروع به چرخش می‌کند.
• اگر به سرعت بیشتری نیاز داشتیم، کافی است اهرم را فشار دهیم تا همزن از دنده دو به سه برود. این‌بار نیازی به کشیدن دستگیره به چپ و راست نیست.
• برگشت به دنده دو نیز از طریق بیرون کشیدن اهرم به بیرون انجام می‌شود. با این عمل، تیغه‌ها با سرعت ملایم‌تر به حرکت خود ادامه می‌دهند.

لازم به ذکر است که در هر بار تعویض دنده، حتما باید همزن را خاموش کرده و پس از جا انداختن دنده، از نو روشن کنیم.

در فرایند ۸ ساعته تولید گز، کم و زیاد شدن سرعت دستگاه همزن گز، کاربرد اساسی دارد؛ زیرا بعد از استراحت دستگاه در مرحله اول، ادامه هم زدن گز باید با سرعت کمتری نسبت به ساعات اولیه صورت گیرد.

نقش دستگاه همزن در فرایند تولید گز

همزن گز به‌منظور مخلوط کردن و یکنواخت نمودن خمیر گز است. مراحلی که با این دستگاه طی می‌شود، چنین است:

در اولین مرحله، پس از جمع‌آوری مواد اولیه تولید گز، آن را به داخل پاتیل ریخته و دستگاه را روشن می‌کنند. تمامی مواد حدود سه ساعت توسط همزن مخلوط و یکدست شده، اما نباید پخته شوند! سپس همزن را خاموش می‌کنند تا از حرارت آن کاسته شود. مشعل نیز باید خاموش شود.

مدتی که گذشت، پس از اضافه نمودن بقیه مواد لازم، مجددا همزن را به کار انداخته و خمیر حدود دو ساعت دیگر هم زده می‌شود. در این مرحله معمولا از دنده یک استفاده می‌کنند تا مواد با سرعت ملایم در هم بغلتند. همچنین از حرارت نیز باید کاسته شود.

پس از آماده‌سازی گز، دستور خاموشی دستگاه داده می‌شود؛ سپس گز را از داخل پاتیل خارج کرده و ادامه فرایند تولید، خارج از دیگ انجام می‌شود.

نقش اصلی دیگ یا پاتیل همزن در گزسازی، نگه‌داری و تبدیل چاشنی سیاه به گز است که توسط حرارت‌دهی از زیر پاتیل و هم زدن مکرر، صورت می‌گیرد. مشعلی که زیر پاتیل قرار دارد، آن را به تدریج داغ نموده و حرارت موردنیاز خمیر تامین می‌شود.

در کارگاه‌های تولید گز، با توجه به ظرفیت کارگاه، از چندین دستگاه همزن گز، استفاده می‌کنند. همچنین می‌توان با قرار دادن دیگ‌ها در مجاورت یکدیگر، بخار حاصل از هر یک را از طریق لوله‌های عایق به دیگ‌های کناری منتقل کرد. این کار باعث صرفه‌جویی در مصرف انرژی می‌شود.

سخن آخر

همزن گز به منظور آسانی در مخلوط نمودن مواد ابداع شده است. تیغه‌های بزرگ این دستگاه، جایگزینی برای قاشق و کفگیر محسوب می‌شود. برای تهیه گز کافی است مواد لازم را به ترتیب درون دیگ ریخته و تحت حرارت ۸۰-۷۰ درجه، دستگاه را روشن نمود. البته انجام این کار به همین سادگی نیست! استفاده از همزن مانند هر دستگاه دیگری، نیاز به دقت، تجربه و مهارت دارد؛ زیرا شرط تولید یک گز باکیفیت، پیش از یک همزن کارساز، وجود یک فرد حرفه‌ای و خبره در این زمینه است.

محصولات مرتبط :

• گز ۱۰ درصد بادام
• گز ۱۸ درصد پسته
• گز ۲۸درصد پسته

مقالات مرتبط :

• موارد تأثیرگذار بر قیمت دستگاه گز پیچ
• فروش گز اصفهان به چه صورت است

پیج ما را در اینستاگرام دنبال کنید