تاریخچه گز و مروری بر آن
تاریخچه گز و خاستگاه تولید و عرضه سنتی آن حدودا 450 سال و به شهر اصفهان باز می‌گردد؛ در حالیکه تاریخچه صنعتی شدن تولید گز چیزی بالغ بر 100 سال تعیین شده است. در واقع می‌توان گفت از دوران صفویه که هنر و فرهنگ ایرانی به اوج خود رسید تولید گز در اصفهان شروع شد. پس از آن نیز یعنی در زمان قاجار به عنوان شیرینی محبوب پادشاهان در دیگر سرزمین‌ها شناخته شد و صادراتی شدن آن رونق گرفت. چیزی نگذشت که با گسترش تولید و عرضه گز به عنوان شیرینی و سوغاتی اصفهان و به موجب آن شناخته شدن این محصول خوشمزه به تمام دنیا، روز ۲۶ بهمن ماه را روز گز اصفهان نام نهادند.
صنعتی شدن گز + تاریخچه گز
تولید و عرضه صنعتی گز اصفهان به دلیل بهره‌مندی از نوع فرایند تولید و مواد مورد نیاز اولیه برشمرده می‌شود که با استفاده از ابزارآلات ماشینی و تجهیزات صنعتی صورت گرفته است. گفتنی است که حدود ۹۰ درصد از تولیدات گز در کشور مربوط به استان اصفهان است طوری که بالغ بر ۴۵۰ واحد تولیدی گز مانند آرتا گز در این استان فعالیت دارند. اما در این میان هنوز کارگاه‌ها و مراکز تولیدی که نام برندهای قدیمی این محصول را یدک می‌کشند همچنان فعالیت و تولید خود را ادامه داده‌اند که از جمله آنها می‌توان گز کرمانی و گز بلداجی را نام برد.
تاریخچه گز برند کرمانی
تاریخچه برند گز کرمانی
تولید گز کرمانی و افتتاح کارگاه آن در سال 1281 توسط حاج میرزا حسین کرمانی و اخوان، صورت گرفت. یعنی درست زمانی که شیرینی سنتی گز با خطر فراموشی مواجه شده بود و به دنبال آن کیفیت پایینی داشت میرزا حسین کرمانی و برادرانش دست به کار شدند و پس از راه‌اندازی کارگاه خانوادگی خود تحت عنوان گز کرمانی کیفیت از دست رفته گز را حتی بهتر از قبل بازگرداندند.
نقطه عطف این حرکت، صداقت و درستکاری این برادران در تولید و فروش بود که موجب نجات دوباره شیرینی گز و استفاده از آن در مهمانی‌ها، مراسمات و جشن‌ها به عنوان بخش اصلی و مهم پذیرایی‌ها گشت. رفته رفته و به مرور زمان تولید گز کرمانی رو به صنعتی شدن گذاشت و با توجه به تجربیات قبلی و پیشرفت چشم‌گیر، محصولات خود را به‌روز کرد تا از این طریق روش‌های نوین و صنعتی به شیوه‌های سنتی گزسازی مبدل شوند.
تاریخچه گز برند بلداجی
تاریخچه برند گز بلداجی
گز بلداجی اصل که با نام گز شاهکار نیز شناخته می‌شود مختص به شهر بلداجی در استان چهارمحال و بختیاری است که پس از 50 سال تجربه در صنعت گزسازی به عنوان یکی از معروف‌ترین و مرغوب‌ترین برندهای تولیدکننده گز شهرت یافت تا جزئی از 5 برند برتر در تولید گز ایران باشد. این برتری تا جایی ادامه داشت که هم‌اکنون می‌توان در 177 شیرینی‌فروشی و آجیل‌فروشی شهر اصفهان گز بلداجی یا همان شاهکار را خریداری نمود.
انواع گز
تاریخچه گز
نمونه‌های مختلفی از شیرینی گز به لحاظ ظاهر و طعم وجود دارند که عبارتند از:
- گز لقمه‌ای: قدیمی‌ترین مدل گز که به صورت بسته‌های کوچک و لقمه‌ای عرضه می‌شود.
- گز آردی: محبوب‌ترین نوع گز، گز آردی است که به دلیل داشتن گزانگبین، نام اصیل‌ترین و باکیفیت‌ترین گز را یدک می‌کشد.
- گز سکه‌ای: این مدل گز به علت دارا بودن شکل ظاهری گرد و سکه مانند، گز سکه‌ای نام‌گذاری شده و در بسته‌بندی‌های خاص عرضه می‌شود..
- گز شکن‌دار: تولید این نوع گز به منظور افزایش ماندگاری آن تنها با رطوبت کم (6 درصد) امکان‌پذیر است؛ در نتیجه میزان شکنندگی بالایی دارد.
- گز روکش شکلاتی: نوعی دیگر از نمونه‌های تولید شده گز، گز با روکش شکلاتی است که با بالا بردن میزان رطوبت در زمان تهیه، ماندگاری بیشتری دارد و دیرتر خشک می‌شود.
- سوهان گزی: سوهان گزی ترکیبی از دو سوغاتی مشهور و محبوب استان‌های اصفهان و قم بوده که مغز شیرینی از گز و لایه بیرونی آن از سوهان پوشیده است.
- گز نرم: نوع دیگر از تولیدات گز، گز نرم نام دارد که به دلیل داشتن رطوبت 8 تا 12 درصدی، ماندگارتر از نمونه‌های قبلی است اما بافت آن کشسانی‌ست؛ بدین معنی که به جویدن بیشتری نیاز دارد.
جمع‌بندی تاریخچه گز
از آنجایی که استان اصفهان یکی از استان‌های قدیمی و باستانی کشورمان است از این رو تاریخچه گز و تولید آن نیز قدمتی 450 ساله دارد که نشان‌دهنده سنتی بودن این نوع شیرینی محبوب است. همان‌گونه که گفته شد انواع مختلفی از گز تولید می‌شوند مانند: گز آردی، گز نرم، سوهان گزی، گز لقمه‌ای و… که برای مشاهده و مقایسه هرکدام از این محصولات می‌توانید به صفحه فروشگاه آرتا گز مراجعه نمایید.